In deze en komende blogs zal ik steeds stil staan bij de productiefactor “Ondernemerschap”. Waarom? Omdat een belangrijk deel van de Economische Wetenschap draait om de ondernemer. Ik zal hierbij tevens steeds stil staan bij het Kapitalisme welke ook nauw hiermee verbonden staat. Ik zal in de komende blogs een paar schrijvers belichten die onderzoek hebben gedaan naar Ondernemerschap.
ONDERNEMERSCHAP EN KAPITALISME
Eerst toch weer Kapitalisme. Het huidig kapitalistisch (neo-liberaal) systeem is nauw verbonden met de productiefactor “Ondernemerschap”, in de zin dat de invulling van het kapitalistisch systeem in toenemende mate wordt gevormd door het “finders-keepers”-model voor ondernemerschap.
Het finders-keepers-model voor ondernemerschap verwijst naar het idee om een nieuwe markt of unieke kans te ontdekken en er snel op in te spelen, in de overtuiging dat degene die het als eerste vindt, het recht heeft om het te behouden (zoek ook het vergelijk met patenten en intellectueel eigendom, en in een eerdere behandelde blog over de ideeën van Hernando de Soto over eigendomsbescherming). Wie het eerst komt, het eerst maalt. Het gaat erom dat de ondernemer veel risico neemt en ook in staat moet zijn de vruchten van zijn inzet (als eerste) te plukken. Daarom is rechtsbescherming belangrijk, maar ook incentives voor die ondernemer.
Dit model benadrukt hoe belangrijk het is om als eerste een behoefte of gat in de markt te signaleren en om flexibel en snel te zijn om van de gelegenheid gebruik te maken. Deze benadering wordt vaak geassocieerd met de startup-cultuur, waarbij het doel is om nieuwe kansen te identificeren en te benutten, voordat anderen dat doen. De mentaliteit vanfinders-keepers kan leiden tot snelle groei en succes, maar vereist ook een zekere mate van risico’s nemen en de bereidheid om snel te schakelen als de eerste kans niet uitkomt.
ISRAEL KIRZNER EN DE BIJZONDERHEID VAN ONDERNEMERSCHAP (Entrepreneurship)
Wat is eigenlijk ondernemerschap? Genoeg economen die Ondernemerschap hebben onderzocht. Als eerste econoom die over ondernemerschap heeft geschreven, start ik met Israël Kirzner (1930). Israël Kirzner is een Oostenrijks-Amerikaanse econoom die vooral bekend staat om zijn werk over de theorie van ondernemerschap. Israël Kirzner is belangrijk omdat zijn werk grote invloed heeft gehad op de studie van ondernemerschap welke de ontwikkeling van de wetenschap heeft beïnvloed. Hij wordt algemeen erkend als één van de leidende theoretici in de studie van ondernemerschap en zijn ideeën zijn veel besproken door zowel wetenschappers als praktijkmensen. Enkele andere schrijvers/economen die over ondernemerschap hebben gepubliceerd zijn: William Baumol, Gary Becker, Joseph Schumpeter, en en niet te vergeten Peter Drucker. Er zijn er meer, maar deze schrijvers hebben mijn aandacht gekregen.
Kirzner vindt de Ondernemer een bijzonder “beesje”, niet te verwarren met een “doodnormale” CEO of Manager (Baumol maakt ook een soortgelijk onderscheid). Hij stelt dat ondernemers alerte individuen zijn die voorheen onopgemerkte marktkansen, opsporen en benutten en dat het de unieke rol van de ondernemer is om “iets” naar markten te brengen die voorheen niet beschikbaar of niet herkend was. Het werk van Kirzner benadrukt het belang van kennis, “research and development” in het ondernemersproces en benadrukt het onderscheidende vermogen van ondernemerschap van andere marktdeelnemers.
Kirzner’s nadruk op de rol van ontdekking (R&D) in het ondernemersproces, heeft geholpen om licht te werpen op de unieke kenmerken en motivaties van ondernemers en heeft een raamwerk verschaft voor het begrijpen van de onderscheidende rol die ondernemers spelen bij het creëren van waarde in de markt. Zijn werk heeft geholpen om het gebied van ondernemerschap te definiëren en heeft de ontwikkeling van nieuwe theorieën en modellen van ondernemerschap beïnvloed. Meerdere schrijvers (zie boven genoemde namen) bouwen op zijn werk voort.
Volgens Kirzner verschillen ondernemers van andere marktdeelnemers, zoals producenten en consumenten, omdat ze over een unieke combinatie van vaardigheden en capaciteiten beschikken waarmee ze marktinefficiënties kunnen identificeren en benutten. Ondernemers kenmerken zich door hun alertheid op kansen in de markt en hun vermogen om deze kansen snel te herkennen en te benutten. Dit onderscheidt hen van andere marktdeelnemers die misschien niet hetzelfde niveau van bewustzijn of motivatie hebben om op kansen te reageren. Ondernemers zijn dus Super Mario’s.
Kirzner’s werk is ook gebruikt om het overheidsbeleid te formuleren en heeft geholpen bij het begeleiden van investeringsbeslissingen door investeerders en met name “Venture Capitalists” (ook risico-nemers). Ondernemerschap moet wel worden gestimuleerd. Natuurlijk zijn er altijd mensen die gewoon passie hebben voor hun werk, maar meestal is de motivator welk “het zelf beter van worden”. Hoe kunnen we ondernemers stimuleren?
INCENTIVES VOOR ONDERNEMERS
Bij het ondernemen behoort een vergoeding. Dit is veelal primair “Winst”, maar er zijn naast winst, meerdere invullingen mogelijk. Goede incentives voor ondernemers zijn onder andere:
- Financiële beloningen: Dit kunnen hoge winsten, aandelenbezit en op prestaties gebaseerde bonussen zijn. Het draait tenslotte allemaal om geld.
- Onafhankelijkheid en autonomie: Ondernemers waarderen vaak de vrijheid om beslissingen te nemen en hun eigen visie na te streven. Ze willen ongestoord hun gang gaan. Voorbeelden genoeg, zoals Elon Musk, Jeff Bezos, Steve Jobs, etc. Hou er wel rekening mee dat Corporate Governance regels hier een rem op zal (moeten) zijn.
- Groeimogelijkheden: Ondernemers kunnen worden gemotiveerd door het potentieel voor persoonlijke en professionele groei en vooruitgang.
- Een verschil maken: Veel ondernemers worden gedreven door de wens om iets nieuws te creëren en een positieve impact op de samenleving te hebben.
- Erkenning en prestige: Ondernemers kunnen erkenning zoeken voor hun prestaties, zoals onderscheidingen en media-aandacht (Ego?).
- Legacy building: Ondernemers kunnen hun werk zien als een kans om een blijvende erfenis te creëren en een stempel op de wereld te drukken.
Deze prikkels kunnen variëren, afhankelijk van de individuele ondernemer en hun persoonlijke doelen en motivaties. De meest effectieve prikkels zullen afhangen van de specifieke ondernemer en de context van zijn bedrijf.
En ja, ook fiscale prikkels kunnen een krachtige motivator zijn voor ondernemers. Overheden gebruiken vaak belastingbeleid om ondernemerschap aan te moedigen en de groei van kleine bedrijven te bevorderen. Fiscale stimulansen voor ondernemers kunnen zijn:
- Belastingkredieten: Dit zijn kortingen op het bedrag aan verschuldigde belasting.
- Belastingaftrek: Dit zijn verlagingen van het belastbaar inkomen, waardoor het bedrag aan verschuldigde belasting kan worden verlaagd.
- Kapitaalkostenaftrek: Dit is een belastingaftrek voor afschrijvingskosten van activa, zoals apparatuur en machines.
- Belastingverminderingen voor onderzoek en ontwikkeling (R&D): Ondernemers die zich bezighouden met O&O kunnen belastingverminderingen ontvangen om de kosten van hun onderzoeksactiviteiten te compenseren.
- Opstartkosten: In sommige gevallen kunnen ondernemers opstartkosten, zoals juridische kosten en marktonderzoek, aftrekken van hun belastbaar inkomen.
Deze fiscale prikkels kunnen ook een belangrijke factor zijn in het besluitvormingsproces van een ondernemer en kunnen helpen om ondernemerschap aantrekkelijker en financieel levensvatbaarder te maken. Welke specifieke fiscale stimulansen zijn bij ons beschikbaar? Tot slot behoort subsidiebeleid ook tot de mogelijke incentives.
Welk stimuleringsbeleid hebben wij? Moedigen we ondernemers aan? Keuzes van gisteren en vandaag, hebben consequenties voor morgen. “We reap what we sow”.
Bemoei je actief met economisch beleid, maak bewuste keuzes, want je draagt gewild of ongewild de lusten en de lasten daarvan. Ik herhaal: Het zou wie dan ook die op die beleidsstoel zit, sieren om kundig om te gaan met economisch leidinggeven, het heeft namelijk consequenties”. Economie raakt alles.
