INLEIDING
“Concurrerende markteconomieën, creëren uiteraard efficiëntie en stabiliteit, zo wordt gesteld door diverse economen, althans dat is wat ik op de Universiteit heb geleerd. De “booms”, “busts” en financiële crises van het kapitalisme, maar ook deze COVID-pandemie-effecten op de economie, die investeringen op de lange termijn scheeftrekken en de ongelijkheid vergroten, suggereren echter anders. Of is een balanszoekende werking een inherent correctiemechanisme in het kapitalisme?
In ieder geval, ons economisch leiderschap lijkt zich er niet van bewust te zijn dat het normale functioneren van onze economie leidt tot financiële trauma en crises, inflatie, valuta-devaluaties, werkloosheid en armoede te midden van wat vrijwel universele rijkdom zou kunnen zijn – kortom, dat financieel complex kapitalisme (de markt) inherent gebrekkig is. Het omgekeerde is evenwel waar, dat economisch leiderschap (waaronder de overheid) in sommige gevallen ook destabiliserend kan werken.
Het zou wie dan ook die op die beleidsstoel zit, sieren om kundig om te gaan met economisch leidinggeven; het heeft namelijk consequenties.
DE ESSENTIE
De essentie van deze blogs nl. de “gereedschapskist” van economie, is onmisbaar om landen te helpen om een balans te vinden in een goede werking van het marktmechanisme en de regulering en her-distributie van middelen. De markt brengt niet altijd welvaart te weeg, en overheidsingrijpen is niet altijd terecht of gepast.
Helaas komt de realisatie vaak achteraf, na de consequenties. Met bijvoorbeeld de 2008 financiële en hypotheek crisis in het vizier, is duidelijk dat een laks regulatorisch kader gecombineerd met een sterke misleidende liberalistische houding, geleid hebben tot een economisch ramp. Dat geldt ook voor de COVID-pandemie overigens. De Federal Reserve in de VS (maar ook in vele landen) heeft de afgelopen 2 jaar veel geld gecreëerd en gepompt in de economie, mede om de economie draaiende te houden. Een gevolg was o.a. het flink aantrekken van de financiële markten. Gevolg is ook een verhoogde inflatie, welke nu met wederom ingrijpen van de Federal Reserve (door o.a. interest te verhogen) beteugeld moet worden. Maatregelen die ook weer consequenties hebben voor de markt w.o.de financiële markten (zie daling sinds eind december 2021).
Zij die menen dat de overheid een zo minimaal mogelijke rol te spelen heeft in de economie, leven in een fantasiewereld. De markt is niet zalig makend. Als economieën bedreven werden langs Hayek-Friedman ideologische lijnen (of langs laissez-faire lijnen), zouden er (naar het extreem toegeduwd) geen sociale verzekeringssystemen zijn, geen minimum lonen, geen nationale parken en geen wetgeving tegen vervuiling teweeg gebracht zijn. Feit is wel dat mensen, dit soort sociale doelen nastreven, naast het doel om rijkdom na te streven.
De Overheid op haar beurt is ook niet zalig makend. “Governance” falen is ook een bron van instabiliteit. Voorbeelden genoeg en voor ons op Curaçao lokaal relevant; het niet kunnen balanceren van de begroting, het niet kunnen oplossen van de tekorten in de sociale voorzieningen (fondsen) of de betalingsbalans, zijn hier voorbeelden van. De tekorten in de sociale voorzieningen (fondsen) spelen al meer dan 20 jaar, en ze zijn meer dan 20 jaar niet effectief opgelost. We ervaren de consequenties hiervan. Veelal het gevolg van populisme en omdat er niet gericht en kundig tijdig aandacht is besteed aan de issues die spelen.
BALANS
Markt en Overheid dienen in balans op te treden. Om bruikbaar te zijn, moet een economie gebouwd worden op basis van gezond verstand, niet ideologie. Een efficiënte, effectieve en humane gemeenschap heeft beide zijden nodig van een gemengd systeem, nl. markt en overheid. Ondernemingsgeest is waarschijnlijk, denk ik, een universeel concept, maar duurzame groei en productiviteit hebben een vruchtbare bodem van “good governance” nodig (o.a. overheidshandelen) om te ontwikkelen. Maar waar is die balans?
Iedereen heeft (voor-)oordelen over de economische wetenschappen en toepassing daarvan. Dat geldt overigens ook voor mijzelf als econoom. Er zijn tig van economische theorieën die beschrijven hoe welvaart wordt gecreëerd, sommige daarvan met onderlinge tegenstellingen of verschillende “drivers” voor economische impulsen. Je hebt zelf economische theorieën die het verband tussen welvaartontwikkeling en religie onderzoekt, zie bijvoorbeeld Max Weber. Hierbij heb ook ik, voorkeur voor bepaalde economische theorieën, wat niet wil zeggen dat andere theorieën geen validiteit hebben.
WETENSCHAP IS GEEN POPULISME
Ondanks voorkeuren voor theorieën, hebben ze wel allen (eigenlijk beter; de meesten) tenminste één basis gemeen. Economie is de wetenschap die zich primair bezighoudt met de menselijke behoeftebevrediging. De economie bestudeert keuzes die individuen, organisaties en samenlevingen, maken bij het omgaan met schaarste. Keuzes die een bepaalde logica moeten hebben en om die logica, is een wetenschap omheen gebouwd. Een logica of wetenschap die populisme niet kan invullen of vervangen, en als consequentie heeft dat we niet vooruitkomen, omdat we de complexiteit van onze gemeenschap benaderen met alledaags simplistisch nadenken.
Nogmaals: Het zou wie dan ook die op die beleidsstoel zit, sieren om kundig om te gaan met economisch leidinggeven, het heeft namelijk consequenties”. Economie raakt namelijk alles.
SLOT
De bedoeling van deze blogs is om economische onderwerpen toegankelijk te maken voor eenieder die daarin geïnteresseerd is. Ik zal onderwerpen periodiek uitkiezen en trachten deze overzichtelijk en begrijpelijk uit te leggen. Hierbij zal ik zeker niet volledig zijn. Immers, je kunt boekwerken schrijven over Economie, en dat is niet de bedoeling van deze blogs. In een volgend artikel zal ik ingaan op het begrip “Schaarste”.
