Even eerst een herhaling. Economie is de wetenschap die zich primair bezighoudt met de menselijke behoeftebevrediging. De economie bestudeert keuzes die individuen, organisaties en samenlevingen maken bij het omgaan met schaarste. Schaarste was het onderwerp van een eerdere blog. We bouwen daarop voort in deze blog met productiefactoren om het begrip schaarste concreter in te vullen. Deze blog gaat over de factor “Land”.
Niets is oneindig ([ver-]bruikbaar) en mede daarom heeft het een waarde, een prijs. “Multi-bruikbaar” is een factor meestal niet. Je gebruikt bijvoorbeeld een stuk “Land” voor landbouw, of voor veeteelt, of voor industrie, of voor woningbouw, of om een golfbaan te maken, etc. Eenmaal een keuze is gemaakt, is een andere keuze veelal uitgesloten. Elke keuze heeft een gevolg, maar welke heeft het beste (economische) gevolg? De schaarste, maakt je keuze belangrijker dan je denkt; doe het daarom bewust en onderbouwd. “Gebruiksmotieven” kunnen ook anders dan economische zijn. Zo kan een gebouw of stuk land ook behoren tot een cultureel erfgoed, of kan het van maatschappelijk belang zijn, in ieder geval, dat meer (emotionele) waarde eraan wordt gehecht dan slechts de economische waarde.
In de vorige blogs hebben we aandacht besteed aan de productiefactor “Arbeid”. In deze Blog besteden we aandacht aan de productiefactor “Land”. De basisgedachte is dat productiefactoren gezamenlijk, inkomen en welvaart genereren.
LAND
Productiefactor “Land” (als naam wordt ook “Natuur” gebruikt) behelst alle natuurlijke bronnen en niet alleen een stuk grond. Bossen, mineralen, vissen, kippen en koeien, grondwater, de oceaan en een stuk grond vallen onder de productiefactor “Land”. “Land” kan “hernieuwbaar” en “duurzaam zijn”, maar ook “niet-hernieuwbaar”. Bomen kan je weer planten en kippen weer fokken, maar aardolie en ijzer raken op.
De prijs voor het gebruik van Land, noemen we in het Engels “rent” en in het Nederlands “pacht”. Dit is de vergoeding (huur) die je ontvangt voor het in gebruik stellen van Land of grond. Als er op of in de grond zich grondstoffen bevinden, zal de vergoeding hoger zijn. Er kan dan meer met dat stuk grond worden geproduceerd, waardoor de grond meer waard is.
In tegenstelling tot de overige productiefactoren, groeit “Land” niet (alhoewel met diverse productietechnieken wel meer uit “Land” gehaald kan worden, denk bijvoorbeeld aan het gebruik van mest, etc.). Natuurlijk zijn er uitzonderingen, zo kan je wel een stuk “Land” bij creëren (of veranderen), zoals inpolderen in Nederland, de Pond-fill op Sint-Maarten, maar ook het Zeelandia-gebied op Curaçao.
“Land” kan afnemen in kwantiteit, kwaliteit en waarde als er niet duurzaam mee wordt omgegaan. Milieuvervuiling verlaagt de kwaliteit van het “Land” en dit kan dan ook gevolgen hebben voor de kwantiteit van “Land” dat ter beschikking staat voor de economie.
GRONDBEZITTERS EN EIGENDOM
Om de overige productiefactoren in te zetten, heb je “Land” nodig en mede daarom hebben grondbezitters van oudsher een belangrijke rol gespeeld in de Economie. “Land” en ook “Arbeid” worden primaire productiefactoren genoemd, ze waren er vanaf het prille begin. In de neoklassieke economie is eigendom van grond op de voorgrond. In sommige landen, zoals de Verenigde Staten van Amerika, neemt juridisch eigendom[i] van “Land” een prominente plaats in het kapitalistisch systeem. Niet dat eigendom (juridisch) niet belangrijk is, maar tegenwoordig gaat het meer om het economisch recht on “Land” te gebruiken (economisch eigendom).
Grondeigendom heeft ook een instrumentele functie, het vergemakkelijkt handelen in het economisch verkeer. Zie ook hoeveel nadruk wordt gelegd op eigendom van grond bij het aangaan van een lening of hypotheek. Er is veel formaliteit, via een notaris, om de eigendomsrechten veilig te stellen.
Wat je er ook mee wilt doen, je hebt grond nodig om een activiteit te ontwikkelen en geld mee te verdienen. Een deel van de waarde van grond is verweven in de bestemming van dat deel grond. Landbouwgrond is over de jaren heen minder waard geworden, maar stedelijke grond is in waarde gestegen. Ligging is ook belangrijk. De waarde van grond in de buurt van water (bijvoorbeeld een strand) of in de stad, bij uitgaanscentra, is hoger dan de waarde van grond elders afgelegen.
Het gaat er wel om wat het “Land” als juridisch eigendom en/of economisch recht, bijdraagt aan de economie. Is landbouw, economisch rendabeler dan het exploiteren van een horeca-aangelegenheid, of een industrieel complex, of woningbouw?
EILANDELIJKE ONTWIKKELINGSPLAN CURACAO
Ruimtelijk beleid is één van de beleidsinstrumenten van de Overheid. De Overheid kan publiekrechtelijke beperkingen opleggen voor “Land” middels bijvoorbeeld een bestemmingsplan, met daarmee gevolgen voor de grondwaarden en grondprijzen en ontwikkeling daarvan. Op Curaçao is in het verleden middels een Eilandsverordening een Eilandelijke Ontwikkelingsplan (EOP) met bestemmingsvoorschriften vastgesteld. Dit EOP onderkent (met inzicht van destijds) maatschappelijke veranderingen, economische ontwikkeling en consequenties daarvan voor het leven op Curaçao, te weten wonen, werken, voorzieninggebruik, recreatie, natuur en landschap voor de bewoners van Curaçao.
RELEVANTIE VOOR ONS?
Het is verstandig om ons te realiseren dat productiefactoren schaars zijn. We moeten keuzes maken vandaag en voor de toekomst hoe deze productiefactoren aan te wenden.
Als onze ruimtelijk planning niet optimaal is, zal gebruik van “Land” ook niet leiden tot de beste economische resultaten. De keuze waar en wat te (ver-)bouwen op een stuk grond is relevanter dan je denkt. Er is veel braakliggend terrein op het ISLA-terrein, welke ook bestemd kan worden naast wat al bebouwd is. Het is jammer dat trajecten zoals Guangdong Zhenrong, Klesh, Motiva/Aramco, en Corc tot dusverre niets hebben opgeleverd, want veel toegevoegde waarde zou geleverd kunnen worden uit de gezamenlijke productiefactoren “Land” (pacht), “Arbeid” (loon), “Kapitaal” (interest” en “Ondernemerschap” (winst) op het ISLA-terrein.
Centralisatie van terreinen-beheer door de Overheid is m.i. een goed idee, zolang het ook de bedoeling is om die terreinen actief productief te maken. Denk verder ook aan opgekochte terreinen die langdurig niet worden benut of leegstaande (overheids-)gebouwen die dus ook niet bijdragen aan de economie. Een leegstaand gebouw (Bestuurscollege Curaçao) levert niets op. Het Cannabis-project houdt ook in, gebruik van momenteel onproductief “Land”, met als bijkomstig voordeel het inzetten van productiefactor “Arbeid” en de overige factoren.
Maar denk ook aan de EOP (Eilandelijk Ontwikkelingsplan) en de vraagstelling in hoeverre rekening is gehouden met moderne economische uitgangspunten bij het opstellen van dat plan. En ook in hoeverre die uitgangspunten nog vandaag gelden. Curaçao heeft voldoende onbenut productiefactor “Land” om economisch productief in te zetten. We denken snel aan toerisme (hotels, etc.), maar levert dat wel de beste combinatie van (kwaliteit en kwantiteit) productiefactoren op? Wat betreft productiefactor “Arbeid” gaat het vooral om “ongeschoold Arbeid”, wat je zeker nodig hebt en productief moet inzetten. Maar een natie bouw je alleen als je een gebalanceerde mix hebt in de arbeidspool. Inzet van “Land” beïnvloedt ook inzet van “Arbeid”. Bedenk maar wat je ermee kan doen. Keuzes gisteren en vandaag, hebben consequenties morgen. “We reap what we sow”. Bemoei je actief met economisch beleid, maak bewuste keuzes, want je draagt gewild of ongewild de lusten en de lasten.
Ik herhaal: Het zou wie dan ook die op die beleidsstoel zit, sieren om kundig om te gaan met economisch leidinggeven, het heeft namelijk consequenties”. Economie raakt alles.
D.G van der veen
[i] Eigendom kan worden gesplitst in economische en juridisch eigendom. Tezamen vormen juridisch en economisch eigendom de volle eigendom van een onroerende zaak. De economisch eigenaar heeft recht op de gebruikswaarde van een object als ook op de positieve of negatieve waardeverandering. De juridisch eigenaar blijft voor derden zichtbaar als de eigenaar bij het kadaster. Bij economische eigendom van een onroerende zaak heeft de (juridisch) eigenaar feitelijk het recht om te beschikken alsmede het recht op de vruchten overgedragen aan een ander: de economisch eigenaar. In het Kadaster blijft als eigenaar degene geregistreerd die de juridische eigendom behoudt. De onroerende zaak komt pas in juridische eigendom van de economisch eigenaar wanneer deze bij de notaris is overgedragen en door middel van de transportakte is ingeschreven bij het Kadaster (www.tuindees.nl).
