E – 20 | BARERA DI KOMERSIO DEN UN EKONOMIA GLOBAL: MEKANISMO I EFEKTO

E – 20 | BARERA DI KOMERSIO DEN UN EKONOMIA GLOBAL: MEKANISMO I EFEKTO

Tarifa: un palabra masha bunita, segun Donald Trump a bisa den su diskurso ora el a disidí pa fòrsa tarifa riba hinter mundu i kuminsá un guera di komèrsio global. Den mi kontakto ku hende mi ta nota ku hopi no ta komprondé kon tarifa ta funshoná ni kiko ta e konsekuensia. Tarifa ta un forma di barera di komèrsio i tin hopi tipo.. E blòg aki ta duna un bista general riba.

Komo ekonomista, mi ta trata pa duna klaridat riba tur dos banda di e diskushon tokante Barera di komèrsio. Barera di komèrsio no ta bon ni malu riba nan mes, nan ta instrumento. E impakto ta dependé di kon, ki ora i pa kiko ta usá nan. Ounke nan por yuda protehá trabou i industria stratégiko, generalmente nan ta kousa oumento di prѐis, limitashon di opshon i opstákulo pa efisiensia ekonómiko.

 

Sinembargo, den un mundu interkonektá, e fluho liber di produkto i servisio na frontera ta un fundamentu di kresementu ekonómiko global. Por lo general e pais ku ta mas kapasit’ta produsí o duna servisio na  e pais ku ta mas kapasitá ta duna e produkto na un kalidat deseá ku un prѐis kompetitivo. Mira mi blòg anterior tokante Bentaha Komparativo segun David Ricardo (E-13 | Internationale handel en comparatieve voordelen).

Pero regularmente ta limitá e fluho liber aki pa diferente tipo di barera di komèrsio. For di tarifa di supsidio,  un instrumento ku gobièrnu ta usa pa diferente motibu, entre otro pa kontrolá e kantidat i tipo di komèrsio internashonal.Por hustifiká siѐrto barera pa motibu di seguridat nashonal òf protekshon ambiental, i otro por tin un fondo polítiko òf ekonómiko ku por tin  konsekuensia grandi.

E blòg aki ta profundisá riba e prinsipal bareranan di komèrsio ku ta funshoná den e ekonomia global di awendia, kon nan ta funshoná i kiko ta nan impakto riba konsumidó, produktor i nashonnan.

 

Tarifa: E Barera Mas Komun

Tarifa ta impuesto riba produkto i servisio importá. E ta kisas e barera di komèrsio mas direkto. Un gobièrnu por kobra un tarifa komo un porsentahe di e balor di e produkto (tarifa ad valorem) òf  un montante fiho pa unidat (tarifa speshal).

Si Merka ta pone un tarifa di 20% riba stal importá i un karga di stal di Canada tin un balor di 1 mion dòlar, e importadó mester paga 200,000 dòler (èkstra) na duana di Merka. Esaki ta subi  prѐis total di stal importá i lo ta ménos kompetitivo kompará ku stal lokal.

Efektonan Ekonómiko lo ta:

  1. Riba Konsumidó: Tarifa generalmente ta kousa un oumento di prѐis, spesialmente si alternativa lokal ta limitá òf mas karu.
  2. Riba Produktor Lokal: Industrianan lokal ta benefisiá di ménos kompetensia, ku ta duna nan espasio pa subi prѐis òf oumentá produkshon.
  3. Riba sosionan di komèrsio: País ku ta afektá, por tuma medida di represaya, ku por resultá den un guera di komèrsio (por ehèmpel: tenshon U.S.-China).
  4. Riba Ekonomia Global: Tarifa por baha volúmen di komèrsio global i efisiensia ekonómiko pa distorsioná prѐis i preferensia di konsumidó.

 

Kuota: Restrikshon di kantidat

Kuota ta límite di importashon riba e kantidat di produkto ku por  importá òf eksportá den un periodo spesífiko.

Si EU pone un kuota di 50,000 tòn pa aña riba importashon di banana for di paisnan for di su bloke di komèrsio, ora e alkansá límite , no por importá banana sin paga but òf òf ta blokiá esaki na frontera.

Efektonan Ekonómiko:

  1. Skarsedat Artifisial: Kuota ta limitá oferta, ku ta subi prѐis pa konsumidó.
  2. Faboritismo: Lisensia di importashon òf asignashon di kuota por bira polítiko òf monopolisá.
  3. Inefisiensia di Merkado: Meskos ku tarifa, kuota ta interferí ku forsanan natural di oferta i demanda.

 

Supsidio: Yudansa pa Industrianan Lokal

Supsidio ta apoyo finansiero òf rebaho di impuesto ku gobièrnu ta duna na industrianan lokal pa baha gastu di produkshon i subi kompetensia.

Si un gobièrnu ta duna supsidio di energia na fabrikantenan di aluminio, nan por bende aluminio mas barata ku kompetensia internashonal ku no ta risibí e mes tipo di yudansa. Esaki por kousa dumping di prѐis den merkadonan for di pais.

Efekto Ekonómiko:

  1. Impulso Doméstiko: Supsidio ta yudá pa krea trabou i ekspanshon di sierto sektornan.
  2. Distorshon Global: E por distorshoná komèrsio internashonal pa stimulá sobreprodukshon i bai kontra kompetensia.
  3. Disputa di Komèrsio: Supsidio ta regularmente kousa problema legal den Organisashon Mundial di Komersio (WTO), spesialmente ora e ta mirá komo un bentaha inhustu.

 

 

Lisensia di Importashon i Stándar: Barera No-Finansiéro

Esaki ta regla i regulashon ku no ta abiertamente finansiero pero si ta limitá komèrsio. Ehèmpel: lisensia pa importá, stándarnan di produkto, rekerimentu di empake i regulashon di salú/seguridat.

Un pais por eksihí ku tur elektrónika importá mester kumpli ku un sierto stándar tékniko. E produktor estranhero mester ahustá nan produkto (ku gastu) òf ta riska ku por  prohibí e produkto. Lisensia tambe por ta trahá na un manera slow òf diskriminatorio, ku ta redusí importashon sin pone un prohibishon eksplísito.

Efecto Ekonómiko:

  1. Protekshonismo skondí: E medidanan aki ta sirbi komo protekshon pa industria lokal den nòmber di kontròl di kalidat.
  2. Gastu oumentá: Gastu di kumplimentu ta subi pa eksportadónan estranhero i generalmente ta pasá esaki na konsumidó.
  3. Estímulo pa inovashon: Den algun kaso, stándar duru ta motibá kompania pa mehorá seguridat i kalidat.

 

Manipulashon di moneda

Sierto gobièrnu intenshonalmente ta baha balor di nan moneda pa hasi eksportashon mas barata i importashon mas karu. Esaki no ta un barera tradishonal, pero su efekto ta similar riba fluho di komèrsio.

Si pais A ta baha balor di su moneda, su produkto ta bira mas barata den merkado estranhero, ku ta stimulá eksportashon. Entre tantu, produkto importá ta bira mas karu, ku ta redusí importashon.

Efektonan ekonómiko:

  1. Bentaha a korto plaso: Eksportadó ta benefisiá i balansa di pago por mehorá.
  2. Riesgo a largo plaso: Manipulashon kontinuo por kousa inflashon, pèrdida di konfiansa di invershonista i represaya dor di partnernan.
  3. Desbalanse global: “Guera di moneda” por destabilisá sistema monetario internashonal.

 

Embargo i sanshon

Embargo ta un prohibishon ofisial riba komèrsio ku un pais spesífiko, normalmente pa motibu polítiko òf di seguridat. Sanshon por ta mas amplio i por inkluí restrikshon di komèrsio, kongelashon di bienes i prohibishon di biahe.

Ehèmpel: embargo di U.S. riba Cuba ta limitá importashon di sigá, ròm i otro produkto kubano. Negoshinan ta riska sanshon legal si nan partisipá den komèrsio ku pais ku ta bou di embargo.

Efekto ekonómiko:

  1. Preshon polítiko: Embargo ta trata pa fòrsa un pais pa kambia su komportashon.
  2. Dañonan kolateral: Sivíl inosente i negoshinan no relashoná ta sufri ekonómikamente.
  3. Inovashon i sosten: Pais ku ta víktima di embargo ta desaroyá sosten òf buska merkadonan alternativo.

 

Restrikshon Voluntario di Eksportashon (VERs)

VER ta un akuerdo entre pais eksportadó i pais importadó kaminda eksportadó ta akordá pa limitá e kantidat di produkto ku ta bai pa importadó.

Den añanan 80, Hulanda a akordá ku Merka pa limitá eksportashon di outo pa Merka, komo kontesta diplomátiko kontra preshon protekshonista for di Merka, pa duna industria di outo merikano mas espasio.

Efekto konómiko:

  1. Alivio temporal: Industria lokal ta risibí un pausa di kompetensia.
  2. Oumento di prѐis: Oferta limitá por kousa oumento di prѐis.
  3. Manipulashon di merkado: VERs por kousa inefisiensia i ta kai bou di regla di

 

Dikon barera di komèrsio ta eksistí?

Manera mi a bisa, barera no ta bon ni malu; barerata un instrumento. Su efekto ta dependé di kon i pa kiko ta aplik’én. Banda su desbentaha, barera ta popular polítikamente. Pa motibunan manera:

  1. Protehá industria nobo: Sektornan nobo por sostené te ora e bira kompetitivo globalmente.
  2. Seguridat Nashonal: Sierto industrianan (por ehèmpel: defensa, agrikultura) ta demasiado importante pa dependé di importadó estranhero.
  3. Mantené trabou: barera por retrasá pèrdida di trabou den sektornan vulnerabel.
  4. Preshon polítiko: Restrikshon di komèrsio por ta un instrumento pa straf òf fòrsa otro pais.

Pero e ophetivonan aki mester ta balansá kontra e inefisiensia i posibilidat di represaya ku por surgi.

 

Institushon global i regulashon di komèrsio

Organisashon Mundial di Komèrsio (WTO) tin un ròl sentral den mediashon di konflikto i promoshon di komèrsio mas liber. Nan ta trata pa prevení barera eksesivo òf diskriminatorio, ounke su implementashon hopi biaha ta lento i polítikamente kompliká.

Akuerdo di komèrsio regional, manera EU, USMCA i CPTPP, tambe ta influensia e manera ku por apliká òf redusí barera.

Den un periodo di globalisashon, kambio klimátiko i instabilidat geopolítiko, por determiná futuro di barera no solamente pa ekonomia, sino tambe pa boluntat polítiko i kalkulashon stratégiko. Lider polítiko mester kana ku kuidou, balansando interes nashonal ku benefisio di merkado habrí. E meta no ta komèrsio sin limitashon, sino komèrsio inteligente—kaminda por usá barera ku na un manera sensato i ekonomia global ta sigui krese na un manera hustu, sostenibel i fuerte.

Dieudonne (Neetje) van der Veen ta un konsultant di maneho finansiero. Su trabou i eksperensia ta konsentrá prinsipalmente riba e tereno di maneho finansiero i struktura di empresanan den nesesidat i Gobernashon den siklo di Planifikashon i Kontrol.

Van der Veen tin un máster den ekonomia di negoshi (Erasmus Universidat Rotterdam), ta un akountent sertifika (NBA), un CFE (Examinador Sertifiká di Fraude) i un CICA (Auditor Sertifiká di Kontrol Interno).

Un danki na Percy Pinedo pa e sosten ku papiamento.

Share This Post

Leave a Reply