E-17 HET BELANG VAN DE WERELD HANDEL VOOR DE ECONOMIE

Internationale handel, de uitwisseling van goederen en diensten over nationale grenzen heen, is een pilaar geweest van de economische ontwikkeling en de onderlinge afhankelijkheid tussen landen, ook voor Curacao. Landen beschikken over verschillende kwantiteit en kwaliteit van productiefactoren die verschillende goederen en diensten voortbrengen. Internationale handel maakt deze verschillende goederen en diensten beschikbaar voor eenieder. Vraag en aanbod, niet beperkt door landsgrenzen, ontmoeten elkaar en vinden een balans.

Internationale handel brengt verschillende voordelen met zich mee voor de wereldeconomie:

1. Economische groei: Landen kunnen hun markten buiten de nationale grenzen uitbreiden, wat verdere groei en diversificatie betekent.
2. Efficiëntie en innovatie: Door zich te concentreren op goederen en diensten waarin zij een comparatief voordeel (volgens econoom Ricardo) hebben, kunnen landen efficiënter produceren en innoveren.
3. Voordelen voor de consument: Internationale handel verruimt de keuzemogelijkheden voor de consument en biedt een breder scala aan producten, vaak tegen lagere prijzen als gevolg van concurrentiedruk.
4. Allocatie van productiefactoren: het stelt landen in staat hun productiefactoren – of het nu gaat om arbeid, technologie of kapitaal – effectiever (en met specialisatie) te gebruiken.

Internationale handel kreeg een behoorlijke duw in de rug na de tweede wereldoorlog (eind 1945), toen de nieuwe orde werd gelegd in de Bretton-Woods akkoord.

De Bretton Woods-conferentie en haar overeenkomsten na de Tweede Wereldoorlog

In juli 1944, ruim een jaar voordat de Tweede Wereldoorlog ten einde liep, kwamen vertegenwoordigers van 44 geallieerde landen bijeen op de Bretton Woods-conferentie. Het primaire doel van deze conferentie was het vestigen van een nieuwe internationale monetaire en financiële orde na de oorlog. De wereldeconomie was tijdens de oorlogsjaren ernstig gedestabiliseerd, deels als gevolg van protectionistisch beleid, concurrerende devaluaties en fluctuerende wisselkoersen. De Bretton Woods-conferentie had tot doel deze kwesties aan te pakken en een stabieler en coöperatiever raamwerk voor de wereldeconomie op te bouwen.

Belangrijkste overeenkomsten

Belangrijke besluiten hierbij waren de oprichting van diverse instituten die tot de dag van vandaag een significante rol spelen in de wereldeconomie. Zo werden het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Internationale Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (IBRD) opgericht. Hun rol laat zich als volgt kort definiëren:

1. IMF: Het IMF is ontworpen om toezicht te houden op het internationale monetaire systeem, waarbij de belangrijkste functies van het IMF zijn, het stabiliseren van de wisselkoersen en het bieden van financiële steun op korte termijn aan landen die kampen met betalingsbalansproblemen. De lidstaten droegen bij aan een gezamenlijk fonds waaruit zij, onder bepaalde voorwaarden, in tijden van nood konden lenen.
2. IBRD (nu onderdeel van de Wereldbank): De primaire focus lag op het verstrekken van financiering voor de wederopbouw van het door oorlog verscheurde Europa en dit verschoof later naar ontwikkelingsprojecten in de bredere wereld.

Systeem met vaste wisselkoersen

Een ander belangrijk resultaat van de Bretton Woods-overeenkomst was de oprichting van een systeem van vaste wisselkoersen. Elke lidstaat stemde ermee in om de waarde van zijn valuta binnen een vast bereik ten opzichte van de Amerikaanse dollar te houden, en de waarde van de dollar werd aan goud gekoppeld tegen een vaste koers van $35 per ounce.

Dit systeem was bedoeld om devaluaties te voorkomen en de stabiliteit in de internationale handel en investeringen te bevorderen.

Bevordering van vrijhandel

De Bretton Woods-conferentie legde ook de basis voor het verminderen van handelsbarrières en het bevorderen van de vrije handel tussen landen. Deze doelstelling werd later gerealiseerd door de oprichting van de General Agreement on Tariffs and Trade (GATT) in 1947, die in 1995 uitgroeide tot de World Trade Organization (WTO).

Impact op lange termijn en uiteindelijke ineenstorting

Het Bretton Woods-systeem speelde een cruciale rol in het naoorlogse economische herstel en de daaropvolgende economische expansie. Het zorgde voor een stabiel monetair klimaat dat bevorderlijk was voor handel en investeringen. Eind jaren zestig en begin jaren zeventig kwam het systeem echter onder druk te staan als gevolg van verschillende factoren, waaronder het onvermogen van de VS om de gouden standaard te handhaven te midden van stijgende inflatie en handelstekorten.

In augustus 1971 kondigde president Richard Nixon de opschorting aan van de convertibiliteit van de dollar in goud, wat feitelijk het einde betekende van het Bretton Woods-systeem. Dit leidde tot de invoering van zwevende wisselkoersen, het systeem dat tegenwoordig voornamelijk wordt gebruikt.

De rol van internationale instellingen

Het is handig om nogmaals even stil te staan bij de diverse instituten die zijn opgericht volgend op de Bretton Woods afspraken. Instellingen als het IMF, de Wereldbank, de GATT en de WTO spelen een cruciale rol bij het vormgeven en reguleren van de internationale handel tot de dag van vandaag.

Internationaal Monetair Fonds (IMF)

Het Internationaal Monetair Fonds is primair gericht op het waarborgen van de stabiliteit van het internationale monetaire systeem. Zij doet dit door financiële steun te verlenen aan landen die met economische instabiliteit kampen, door beleidsadvies te geven en door te dienen als forum voor samenwerking bij monetaire problemen.

Hoewel het IMF niet direct betrokken is bij het reguleren van de handel, heeft het een indirecte invloed op de internationale handel. Stabiele economieën zullen eerder een robuuste handel aangaan en de financiële middelen en het beleidsadvies van het IMF kunnen landen helpen een klimaat te handhaven dat bevorderlijk is voor handel.

Het IMF heeft kritiek gekregen vanwege de voorwaarden die aan zijn financiële steun zijn verbonden, waarvan sommigen beweren dat ze kunnen leiden tot bezuinigingsmaatregelen die de armsten in de samenleving schade berokkenen.

Wereldbank

De primaire focus van de Wereldbankgroep ligt op het verstrekken van leningen en subsidies aan ontwikkelingslanden voor ontwikkelingsprogramma’s (bijvoorbeeld infrastructuur, gezondheidszorg, onderwijs) die bedoeld zijn om de economische vooruitzichten en de kwaliteit van het leven te verbeteren.

Door ontwikkelingsprojecten te financieren helpt de Wereldbank bij het opbouwen van de infrastructuur die nodig is voor de internationale handel, zoals havens, wegen en telecommunicatienetwerken. Deze steun kan het vermogen van een land vergroten om effectief deel te nemen aan het mondiale handelssysteem.

Net als het IMF is de Wereldbank bekritiseerd vanwege een deel van haar beleid en de voorwaarden van haar leningen, die soms worden gezien als in het voordeel van de bedrijfsbelangen en als bijdrage aan de schuldenlast in de ontwikkelingslanden.

Wereldhandelsorganisatie (WTO)

De WTO is een internationale organisatie die is ontworpen om toezicht te houden op de wereldhandel en deze te liberaliseren. Het dient als forum voor handelsbesprekingen, behandelt handelsgeschillen, houdt toezicht op het nationale handelsbeleid en biedt technische bijstand en training voor ontwikkelingslanden.

Als opvolger van de GATT heeft de WTO haar reikwijdte uitgebreid met de handel in diensten, intellectuele eigendom en andere gebieden. Het speelt een cruciale rol bij het garanderen van een soepele, voorspelbare en vrije handelsstroom over de hele wereld.

De WTO is om verschillende redenen bekritiseerd, waaronder het bevorderen van vrije handel ten koste van onderwerpen zoals milieubescherming en arbeidsrechten.

Genoemde instellingen, elk met hun unieke focus en functie, dragen gezamenlijk bij aan het vormgeven van het raamwerk en de omgeving van de internationale handel. Hun taken variëren van het stabiliseren van economieën en het verstrekken van ontwikkelingsfinanciering tot het rechtstreeks faciliteren van handelsbesprekingen en het vaststellen van handelsregels.

Het bestaan van handelsbelemmeringen

Naast bevorderen van vrije handel, komt het veelvuldig voor dat ook “verstoringen” optreden in het systeem. Ondanks de drang naar open markten bestaan er handelsbarrières. Deze omvatten o.a.:

1. Tarieven: Belastingen die worden geheven op geïmporteerde goederen, waardoor deze duurder worden om binnenlandse industrieën te beschermen.
2. Quota: Grenzen aan de hoeveelheid goederen die geïmporteerd kunnen worden, waardoor binnenlandse industrieën worden beschermd tegen buitenlandse concurrentie.
3. Embargo’s: Volledig verbod op handel met landen, meestal om politieke redenen.

Deze barrières kunnen beschermende maatregelen zijn voor lokale industrieën en economieën, hoewel ze kunnen leiden tot vergeldingsmaatregelen, handelsoorlogen en uiteindelijk de internationale economische samenwerking kunnen belemmeren.

De keerzijde: argumenten tegen internationale handel

Er bestaat ook een andere kant van de medaille. Ondanks de voordelen, is de internationale handel niet zonder kritiek. Diverse groepen geven tegengas, zoals:

1. Milieuactivisten: Zij beweren dat de wereldhandel kan leiden tot meer vervuiling en aantasting van het milieu, omdat het vaak transport over lange afstanden met zich meebrengt, wat bijdraagt aan de uitstoot van broeikasgassen. Bovendien kan het streven naar lagere productiekosten ertoe leiden dat milieuregels over het hoofd worden gezien.
2. Vakbonden: Deze groepen uiten vaak hun zorgen over banenverlies en loonstagnatie, vooral in bedrijfstakken die te maken hebben met hevige buitenlandse concurrentie. Het uitbesteden van banen naar landen met lagere arbeidskosten kan leiden tot werkloosheid en gebrek aan werkgelegenheid in het thuisland.
3. Mensenrechtenactivisten: zij uiten hun bezorgdheid over de internationale handel met landen met slechte arbeidsnormen of slechte staat van dienst op het gebied van de mensenrechten. Het nastreven van economische belangen kan soms de noodzaak om ethische praktijken te bevorderen en te handhaven, overschaduwen.
4. Politici: Sommige politici beweren dat een buitensporige afhankelijkheid van internationale handel de nationale soevereiniteit kan ondermijnen. Ze zijn bang dat ze te afhankelijk worden van andere landen, vooral voor essentiële goederen, wat een veiligheidsrisico kan vormen.

RELEVANTIE VOOR ONS

Onze economie lijkt lokaal, maar is het niet. We zijn per saldo een importland. De wereld van de internationale handel is complex en veelzijdig en daarin functioneren wij. Het speelt een cruciale rol bij het stimuleren van economische groei en innovatie, maar roept toch grote zorgen op vanuit verschillende geledingen van de samenleving. De uitdaging ligt in het vinden van een evenwicht waarin de voordelen van handel kunnen worden benut en tegelijkertijd de negatieve gevolgen ervan kunnen worden verzacht. Instellingen als het IMF, de Wereldbank en de WTO spelen een belangrijke rol in deze evenwichtsoefening. Terwijl de wereldeconomie zich blijft ontwikkelen, moet ook ons begrip en beheer van de internationale handel dat doen.

Welk stimuleringsbeleid hebben wij gericht op internationale handel? Curaçao heeft bijvoorbeeld vertegenwoordiging in de Wereldbank. Welke stappen ondernemen wij om hier gebruik van te maken?  Keuzes gisteren en vandaag, hebben consequenties morgen. “We reap what we sow”. Bemoei je actief met economisch beleid, maak bewuste keuzes, want je draagt gewild of ongewild de lusten en de lasten.

Ik herhaal: Het zou wie dan ook die op die beleidsstoel zit, sieren om kundig om te gaan met economisch leidinggeven, het heeft namelijk consequenties”. Economie raakt alles.