DE UITDAGING VAN DE VERGRIJZING OP CURACAO: EEN KORTE ANALYSE EN OPSOMMING VAN MOGELIJKE OPLOSSINGEN

Afgelopen week heeft het Centraal Bureau van de Statistiek van Curaçao een deel van haar Census resultaten bekend gemaakt. Een van de conclusies was dat de “vergrijzing” zich doorzet op dit eiland. De Bevolkings-Pyramide krijgt steeds meer een ongewenste vorm, een vorm welke nu al, maar straks zeker, voor problemen gaat zorgen voor de economie, zorg en welzijn van dit eiland. Een blog waard dus.

Curaçao, een eiland met een rijke cultuur en prachtige natuur, staat voor een groeiende uitdaging: de vergrijzing van de bevolking. Statistieken van het Centraal Bureau voor de Statistiek van Curaçao (CBS) tonen een zorgwekkende trend: een afname van het aandeel jongeren en een toename van ouderen in de bevolking. Dit demografische verschijnsel wordt versterkt door de migratie van jonge mensen naar het buitenland, met name naar Nederland, voor studie en werk. Veel van deze jongeren keren na hun verblijf in het buitenland niet meer terug. Waarom zouden ze?  Immers het leven in Nederland is goed, vaak beter dan op Curaçao. Dit heeft uiteraard ingrijpende gevolgen voor de economie, de zorg en het welzijn van het eiland. In deze blog bespreken we de mogelijke oorzaken en gevolgen van de vergrijzing en verkennen we mogelijke oplossingen.

 

De Demografische Realiteit: Wat zeggen de cijfers?

Volgens de meest recente cijfers van het CBS neemt het aandeel van 65-plussers in de bevolking gestaag toe, terwijl het aandeel jongeren (0-24 jaar) afneemt. Tegelijkertijd blijft de werkende bevolking (25-64 jaar) relatief stabiel of vertoont zelfs een lichte daling, deels gecompenseerd met migratie (met name latino’s). Het CBS meldt dat jaarlijks honderden jongeren vertrekken, vaak voor studie of betere economische kansen, maar slechts een fractie keert terug.

Deze cijfers hebben een directe impact op de afhankelijkheidsratio – het aantal niet-werkenden ten opzichte van werkenden. Een hogere afhankelijkheidsratio betekent dat er minder mensen zijn om bij te dragen aan pensioenen, ziektekosten en andere collectieve uitgaven. Dit zet de sociale zekerheid en de publieke voorzieningen van Curaçao onder druk.

Onderstaande grafiek en tabel zijn ontleend aan de website van de CBS-Curaçao. De daling in de leeftijdscategorieën “0 – 59” is duidelijk zichtbaar, terwijl de stijging bij de “60+”-groep ook opvalt.

 

LEEFDTIJD CATEGORIEN	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
0-14	29,484	29,352	29,341	29,450	29,789	29,804	29,492	28,850	28,087	27,174	26,116	25,141	24,238
15-59	91,145	91,382	91,661	92,525	93,166	94,176	94,801	93,955	92,217	89,571	86,944	84,362	82,090
60+	29,655	30,644	31,796	32,871	34,016	35,009	36,045	37,207	38,355	39,478	40,611	41,563	42,655
80+	4,428	4,528	4,737	4,928	5,189	5,313	5,547	5,785	5,979	6,283	6,474	6,562	6,822
85+	2,024	2,046	2,115	2,237	2,326	2,420	2,449	2,581	2,694	2,837	2,965	3,088	3,192
95+	176	177	203	213	208	200	204	247	288	270	290	295	338
TOTAAL	156,912	158,129	159,853	162,224	164,694	166,922	168,538	168,625	167,620	165,613	163,400	161,011	159,335

 

In dezelfde census resultaten meldt het CBS dat ruim 80% van de werkenden gemiddeld ANG 3,000 of minder verdienen. Niet bepaald een hoog salaris dus, gezien de inflatie van de afgelopen jaren.

Gevolgen van Vergrijzing voor Curaçao

De afname van het aandeel jongeren en een toename van ouderen in de bevolking heeft gevolgen. Deze kunnen zijn:

1. Financiering van Pensioenen: Met een groeiend aantal ouderen neemt de vraag naar pensioenuitkeringen toe. Het pensioenstelsel, dat gebaseerd is op bijdragen van de werkende bevolking, komt onder druk te staan door de afname van jonge, werkende inwoners. Zonder aanpassingen kan dit leiden tot hogere premies of lagere uitkeringen. Denk hierbij ook aan de Ennia-situatie, welke op zich al een financieringsuitdaging is.
2. Stijgende Zorgkosten: Ouderen hebben doorgaans meer medische zorg nodig. De stijging van de zorgvraag leidt tot hogere zorguitgaven, wat problematisch is in een krimpende economische basis. Het bruto nationaal product kan stijgen, maar de vraag is ook wie op vooruit gaat.
3. Druk op Collectieve Goederen: Naast pensioenen en zorg heeft vergrijzing invloed op andere collectieve goederen en diensten, zoals infrastructuur, onderwijs en veiligheid. De overheid zal moeite hebben om deze te blijven financieren zonder nieuwe inkomstenbronnen.
4. Economische Krimp: De uitstroom van jongeren vermindert het potentieel van een dynamische en innovatieve beroepsbevolking. Dit belemmert economische groei en maakt het moeilijk om nieuwe sectoren te ontwikkelen.

 

Mogelijke Oplossingen: Wat kan de Overheid Doen?

Problemen zijn er om op te lossen. Om de gevolgen van vergrijzing te beperken, is een combinatie van beleid gericht op het behoud van jongeren, het aantrekken van arbeidskrachten en het aanpassen van het sociale stelsel noodzakelijk. Complex genoeg, maar niet onmogelijk. “Let’s break it down” in componenten. Hieronder staan enkele concrete maatregelen.

1. Behoud en Terugkeer van Jongeren

Verbetering van Onderwijs en Arbeidsmogelijkheden:

Curaçao kan investeren in hoogwaardige onderwijsinstellingen en opleidingsprogramma’s die aansluiten bij de behoeften van de lokale arbeidsmarkt. Samenwerking met internationale universiteiten kan de kwaliteit van het hoger onderwijs verbeteren en jongeren stimuleren om op het eiland te blijven. Dit betekent dus meer prioriteit aan onderwijs. Wellicht is een betere structurele samenwerking met Nederland op dit punt mogelijk.

Terugkeerpakketten:

Voor jongeren die naar het buitenland zijn vertrokken, kunnen terugkeerpakketten worden aangeboden. Deze kunnen bestaan uit belastingvoordelen, huisvestingssubsidies en hulp bij het vinden van een baan of het opstarten van een onderneming. Curaçao concurreert op de arbeidsmarkt met andere landen. Curaçao moet aantrekkelijker gemaakt worden voor de arbeidspool.

Stimuleren van Ondernemerschap:

Het aanbieden van subsidies en goedkope leningen kan jongeren aanmoedigen om innovatieve bedrijven op te zetten. Dit draagt bij aan de economische diversificatie en biedt nieuwe werkgelegenheid.

2. Versterking van de Zorgsector

Community-based Zorg:

Door het inzetten van mantelzorgers en buurtzorgteams kan de zorg dichter bij huis worden georganiseerd. Dit vermindert de kosten en verbetert de kwaliteit van leven van ouderen. Ook plannen zoals centrale zorg in het voormalige hospitaal, SEHOS, dient omarmt te worden.

Opleiding van Zorgpersoneel:

Investeer in opleidingen voor zorgprofessionals om te voldoen aan de groeiende vraag naar medische en ouderenzorg. Dit is ook werkgelegenheid.

Gezondheidsvoorlichting:

Preventieve gezondheidszorg kan helpen om de zorgkosten op lange termijn te verlagen. Voorlichting over gezonde voeding, beweging en preventie van chronische ziekten is essentieel. Mogelijk is het ook een idee om “ongezond voedsel” te ontmoedigen, door een 1% “fat/sugar”-tax te introduceren op bepaalde producten.

3. Economische Diversificatie

Nieuwe Sectoren Ontwikkelen:

Curaçao kan zich richten op sectoren zoals duurzame energie, technologie en landbouw om de economie te diversifiëren. Dit kan nieuwe banen scheppen en de afhankelijkheid van traditionele sectoren zoals toerisme verminderen.

Digitalisering:

Door in te zetten op digitalisering en technologische innovatie kan het eiland jonge talenten aantrekken en tegelijkertijd de productiviteit verhogen. Het wordt tijd dat wij op dit eiland meegaan met de tijd, beginnende met PayPal, GooglePay, ApplePay tot aan Crypto.

4. Arbeidsmigratie en Demografisch Beleid

Gerichte Arbeidsmigratie:

Het aantrekken van jonge arbeidsmigranten uit omliggende regio’s kan helpen om de afhankelijkheidsratio te verbeteren. Dit vereist echter goed gereguleerde migratieprogramma’s. Een succesvol voorbeeld van migratiebeleid is te vinden in Canada, waar een puntensysteem wordt gebruikt om gekwalificeerde migranten aan te trekken. Dit systeem richt zich op vaardigheden die aansluiten bij de behoeften van de lokale economie, zoals IT, techniek en gezondheidszorg. Migranten krijgen ondersteuning bij integratie, zoals taalcursussen en werkgelegenheidsprogramma’s, waardoor ze snel kunnen bijdragen aan de economie.

In Singapore heeft migratiebeleid geleid tot een bloeiende technologie-industrie. Door gerichte visa en stimuleringsprogramma’s hebben internationale experts bijgedragen aan innovatie en economische groei. Ook Curaçao kan leren van deze voorbeelden door arbeidsmigratie strategisch in te zetten en te koppelen aan economische ontwikkeling. Tot slot, meer werkende mensen, meer ontwikkeling, meer economie, meer belastingen, meer overheidsbeleid voor curaçao.

Gezinsvriendelijk Beleid:

Het stimuleren van geboortes door belastingvoordelen, betaalbare kinderopvang en andere gezinsondersteuning kan op lange termijn bijdragen aan een evenwichtiger bevolkingsstructuur.

5. Hervorming van het Sociale Stelsel

Hervorming van het Pensioenstelsel:

Het invoeren van een hybride systeem, waarbij zowel een omslagstelsel als kapitaalopbouw wordt gebruikt, kan het pensioenstelsel duurzamer maken.

Zorgfinanciering:

Het stimuleren van particuliere zorgverzekeringen kan de druk op het publieke zorgstelsel verlichten.

Dit zijn alleen enkele voorbeelden. Limitatief is het zeker niet. Ik nodig iedereen uit om bij te dragen aan meer ideeën. De vergrijzing op Curaçao is een uitdaging die vraagt om doordacht beleid en gezamenlijke inspanningen van overheid, bedrijfsleven en burgers. Door te investeren in onderwijs, zorg en economische diversificatie, en door het behoud en de terugkeer van jongeren te stimuleren, kan het eiland deze uitdaging het hoofd bieden. Hoewel de demografische trends niet eenvoudig om te keren zijn, kan een combinatie van korte- en lange termijnstrategieën ervoor zorgen dat Curaçao niet alleen de gevolgen van vergrijzing beheert, maar ook kansen benut voor een duurzame toekomst.

Dieudonne (Neetje) van der Veen is financieel en management bedrijfsadviseur. Zijn werk en ervaring liggen vooral op het gebied van financieel management en structurering van bedrijven in nood en Governance on Planning & Control-cycli.

De heer van der Veen heeft een masterdiploma bedrijfseconomie (Erasmus Universiteit Rotterdam), is Registeraccountant (Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants), CFE (Certified Fraud Examiner) en CICA (Certified Internal Control Auditor).