F-11 | ANTIDATEREN VAN DOCUMENTEN

Antidateren van documenten: Wat is het en waarom is het problematisch?

In de zakelijke en juridische wereld is documentatie van cruciaal belang. Contracten, overeenkomsten en andere documenten vormen de basis van samenwerking en naleving van afspraken. Soms komt echter het fenomeen “antidateren” voor, waarbij een document wordt voorzien van een eerdere datum dan de werkelijke ondertekenings- of opmaakdatum. Dit lijkt misschien onschuldig, maar kan verstrekkende gevolgen hebben, zowel juridisch als ethisch.

Wat is antidateren?

Antidateren betekent dat een document een eerdere datum krijgt dan wanneer het daadwerkelijk is opgesteld of ondertekend. Dit kan worden gedaan met verschillende intenties, zoals:

1. Het creëren van een schijnbare naleving van een deadline.
2. Het voorkomen van sancties of boetes vanwege het te laat indienen van een document.
3. Het verkrijgen van voordelen zoals subsidies, rechten of belastingvoordelen die gebonden zijn aan een specifieke tijdsperiode.
4. Het manipuleren van bewijs in een juridische procedure.

Hoewel het soms als een administratieve “noodoplossing” wordt gezien, kan antidateren ernstige juridische en ethische vragen oproepen.

Hoe staat de (Nederlandse) wet tegenover antidateren?

In Nederland is antidateren niet per definitie strafbaar, maar de context waarin het gebeurt, bepaalt of het in strijd is met de wet. Antidateren kan in bepaalde gevallen worden gezien als valsheid in geschrifte, wat strafbaar is volgens artikel 225 van het Wetboek van Strafrecht. Dit geldt vooral als het doel van antidateren is om anderen te misleiden of om een onrechtmatig voordeel te behalen. De straf kan variëren van een geldboete tot een gevangenisstraf.

Als antidateren binnen een zakelijke of juridische context schade veroorzaakt, kan dit ook leiden tot civielrechtelijke aansprakelijkheid. Een voorbeeld hiervan is wanneer een contract met een vervalste datum financiële schade toebrengt aan een derde partij.

Voorbeelden uit de praktijk

Antidateren heeft in het verleden meerdere malen de kranten gehaald. Hier zijn enkele opvallende voorbeelden:

1. De Fraudezaak rond vastgoedtransacties (2010): In een grote Nederlandse vastgoedfraudezaak werden contracten bewust geantidateerd om de indruk te wekken dat bepaalde transacties al vóór een specifieke belastingwijziging hadden plaatsgevonden. Dit leidde tot grootschalige fiscale voordelen, maar kwam aan het licht door een grondig onderzoek van de FIOD. De vastgoedfraudezaak ‘Klimop‘ (2007): In deze omvangrijke fraudezaak werden vastgoedtransacties geantidateerd om financiële voordelen te behalen en om de werkelijke aard van transacties te verhullen. Dit leidde tot een van de grootste fraudeonderzoeken in Nederland, waarbij meerdere personen werden veroordeeld.
2. Antidatering in de sportwereld (2020): In een dopingzaak bleek een medische verklaring te zijn geantidateerd om een atleet te vrijwaren van sancties. De ontdekking hiervan bracht reputatieschade en juridische complicaties met zich mee. Een Russische atleet werd betrapt op het indienen van een vervalst medisch document met een geantidateerde datum om een dopingcontrole te omzeilen. Dit resulteerde in een schorsing van de atleet en bracht de integriteit van de sport in gevaar.
3. Subsidiefraude bij overheidsprojecten: In enkele gevallen zijn subsidiedocumenten geantidateerd om te voldoen aan deadlines of voorwaarden voor subsidieaanvragen. Dit is in meerdere gevallen opgespoord door strengere controles van subsidie verlenende instanties.

Waarom is het belangrijk om hier bewust van te zijn?

Antidateren kan verleidelijk lijken om problemen te vermijden of voordelen te behalen, maar het brengt aanzienlijke risico’s met zich mee. Bedrijven, overheidsinstellingen en individuen kunnen hun geloofwaardigheid en reputatie op het spel zetten. Bovendien kunnen de juridische en financiële gevolgen desastreus zijn.

Het is daarom essentieel dat organisaties sterke interne controles implementeren en een cultuur van transparantie bevorderen. Training en bewustwording over de juridische implicaties van documentvervalsing kunnen helpen om dergelijke praktijken te voorkomen.

Antidateren lijkt soms een handige oplossing, maar de juridische en ethische consequenties maken het vaak een riskante keuze. Het naleven van integriteit en het werken binnen de grenzen van de wet zijn cruciaal om vertrouwen en rechtszekerheid te waarborgen. Transparantie en naleving van afspraken bieden op de lange termijn altijd meer voordelen dan het kunstmatig aanpassen van data.

Dieudonne (Neetje) van der Veen is financieel en management bedrijfsadviseur. Zijn werk en ervaring liggen vooral op het gebied van financieel management en structurering van bedrijven in nood en Governance on Planning & Control-cycli.

De heer van der Veen heeft een masterdiploma bedrijfseconomie (Erasmus Universiteit Rotterdam), is Registeraccountant (Koninklijke Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants), CFE (Certified Fraud Examiner) en CICA (Certified Internal Control Auditor).